John Gill (?-2016) - Het Paradijs Gevonden en Verloren
John Gill was een Britse reis- en muziekjournalist, auteur van o.a. de Rough Guide van Corfu en de Ionische Eilanden. Over zijn vele bezoeken aan Paxos in de jaren '80 en '90 schreef hij 'The Stars over Paxos'. Samen met zijn partner, de jazzcomponist Graham Collier (1937-2011), woonde hij later op Skopelos, tot zijn voortijdige dood in 2016. Op zijn LinkedIn pagina meldt hij van plan te zijn om Lawrence Durrell's 'The Greek Islands', zo'n 50 jaar na het verschijnen van dat boek 'over te doen'. D.w.z. de 56 eilanden die Durrell bespreekt te bezoeken en daar verslag van te doen. Dat project heeft hij helaas niet meer kunnen uitvoeren.
Toen John Gill eind jaren '70 op een feestje in gesprek raakte met een reisjournalist kon hij het niet nalaten hem de geijkte vraag te stellen: Waar ga jij - na alle reizen die je beroepshalve maakt - zelf op vakantie? 'Paxos' was het antwoord - een bestemming die Gill niet kende, maar die een paar maanden later weer opdook toen hij en zijn partner een korte vakantie naar Griekenland wilden boeken en hun oog viel op een advertentie in The Observer: 'That little ad, five lines of display tucked away in the travel classifieds, changed our lives for ever.'
Paxos werd hun vaste vakantiebestemming, maar ook een tweede 'thuis'. John Gill vond het verblijf op het eiland geweldig. Het motto op de eerste pagina van 'The Stars over Paxos' laat daar geen twijfel over bestaan. Delen ervan staan ook elders op deze website, maar hier volgt het volledig:
“I have discovered my idea of heaven on Earth. It is an endless game of Scrabble on this clifftop terrace, lit by a Paxos sunset in which the sun never sets. Our gin and tonics are eternally iced and always full, and we never run out of peanuts. Miles Davis’s Kind of Blue plays in the background, and it goes on forever…”
Hoewel Gill in zijn boek met enige regelmaat de wandeling noemt die hij vanuit het dorp Lakka naar zijn vakantiehuis maakt, laat hij de lezer in onzekerheid over waar dat huis precies stond. Het is mij inmiddels duidelijk dat hij en Graham verbleven in de ‘Bullings’, het voormalige huisje van Peter Bull, met een terras op het westen en een formidabel uitzicht over de baai van Lakka en op de zuidkust van Corfu. Bull zou bovenstaand motto overigens met instemming hebben gelezen: hij heeft met zijn vriend menige partij Scrabble op dat terras gespeeld.
Zonsondergang in de baai van Lakka.
Aanvankelijk bezochten John en Graham Paxos alleen in de zomer, maar later ook rond de paasdagen en zelfs tijdens de vaak gure wintermaanden. In 'The Stars over Paxos' vertelt hij dan ook over de periodes dat het zeewater in de straten van Lakka tot ver boven zijn enkels staat, er maar één winkel en maar één café in bedrijf is en hij - en de overige bewoners van het eiland - door storm en hevige regenval hun huizen nauwelijks meer verlaten en ten prooi kunnen vallen aan 'cabin fever'.
Het tweetal maakte over de jaren veel Griekse vrienden, die hen bij aankomst begroetten met een 'welcome home' en die John (overmoedig, bleek) probeerde te assisteren bij het zwaarste werk op het eiland: de olijfoogst. Toch bekroop hem langzaam aan het gevoel dat hij altijd een buitenstaander zou blijven en de aankoop van een eigen onderkomen in de olijfgaarden boven Lakka werd dan ook steeds uitgesteld. Toen hij een (in zijn ogen overduidelijke) misstand - het versperren van een pad naar de villa van een landgenoot - aan de kaak wilde stellen, werd dat gevoel bevestigd: de eilandbewoners vormden ineens een gesloten front.
Ik heb begrepen dat de publicatie van zijn boek 'The Stars over Paxos' in 1995 - waarin hij niet alleen met tamelijk vileine pen over dit voorval schreef maar ook zo onvoorzichtig was om het lichamelijk onderzoek dat de knappe eilanddokter Costas bij hem (na een ongeval) moest verrichten gekscherend ‘safe sex’ te noemen - zijn relatie met de eilandbewoners zo ernstig verstoorde dat hij en Graham het eiland hebben moeten verlaten. Dit gedwongen vertrek uit zijn Paradijs op Aarde (waarin hij "for ever" dacht te kunnen verblijven) moet voor Gill zeer pijnlijk zijn geweest. Misschien extra wrang omdat hij in ‘The Stars over Paxos’ de eilanders juist had geprezen voor hun tolerantie tegenover - in zijn ogen - respectloos gedrag van veel, veelal Britse, toeristen.
In 1999 zijn John en Graham vanuit Londen verhuisd naar het Spaanse Ronda, waar Gill ondermeer aan boeken over Andalusië en Antoni Gaudí heeft gewerkt. De lokroep van de Griekse eilanden bleef blijkbaar sterk, want in 2008 heeft het tweetal besloten Spanje te verlaten en zich op het eiland Skopelos (net als Paxos klein en groen) te vestigen. Na de plotselinge dood van Collier in 2011 is Gill op dat eiland blijven wonen, tot aan zijn dood in 2016. Uit een kort bericht in de ‘Skopelos News’ naar aanleiding van zijn overlijden kon ik opmaken dat hij al langere tijd ziek was en er in zijn laatste jaren een teruggetrokken leven leidde.
Van de vier onder dit thema besproken auteurs is John Gill zonder twijfel de meest literair begaafde. Hierbij zijn beschrijving van de Calenture (sea-madness) die menig bezoeker - ook mij - overvalt bij het binnenvaren van de baai van Voutoumi op Anti-Paxos: 'Anti-Paxos is nowhere near the doldrums or the tropics, but I and untold others have know calenture there, staring down at the light blue jelly that separates us from the smooth sandy seabed twenty or thirty feet below, gripped by an urge more violent than vertigo, the overwhelming desire to throw ourselves into this other medium, rupture that undulating plane where water and air fizz and repel each other on the subatomic level, to succumb and surrender to the coolness and wetness of immersion, becoming animal again, becoming fish, opening our eyes on a new planet [...]'
Voutoumi: Onderwater landschap
'The Stars over Paxos' eindigt zo: 'Light from an explosion on a nearby star eight minutes ago fills the bay. The sailing school people are heading back for their siesta. The cicades are revving up in the trees along the cliffs. The light waves in the blue spectrum wash sky and sea in a variety of light blues and whites. Corfu floats in the north. Castellated cumulus clouds climb 15, 20 miles into the sky over the mainland, threatening storms that will probably leave Paxos unharmed. Boats pass under the house. The cats and even the lizards are asleep, felled by the afternoon heat. Don pads off for his siesta, leaving us paralysed and blinded in the shade. Hours leak away. We could sit here for ever.'
John Gill (1995). The Stars over Paxos. Pavilion Books